Z jakiego kraju pochodzi pizza? Odkryj jej starożytne korzenie

Pizza danie znane i uwielbiane na całym świecie, kojarzone z Włochami, ale czy na pewno jej historia jest tak prosta? W tym artykule zanurzymy się w fascynującą podróż przez wieki, odkrywając, skąd tak naprawdę wywodzi się pizza, od jej starożytnych przodków po status globalnej ikony kulinarnej.

Kiedy myślimy o pizzy, natychmiast przychodzi nam na myśl słoneczna Italia. Jednak odpowiedź na pytanie o jej pochodzenie może być bardziej złożona, niż się wydaje. Chociaż współczesna pizza ma swoje korzenie we Włoszech, to idea płaskiego chleba z różnorodnymi dodatkami jest tak stara, jak cywilizacja. Przyjrzyjmy się bliżej tej fascynującej ewolucji.

Już w starożytnej Grecji znano potrawę zwaną "plankuntos". Były to płaskie placki, które często smarowano oliwą, posypywano ziołami i czosnkiem. Choć dalekie od dzisiejszej pizzy, stanowiły one pewien pierwowzór, pokazując, że ludzie od wieków potrafili docenić prostotę i smak takiego połączenia.

Podobne praktyki istniały również w starożytnym Rzymie, a także w innych kulturach basenu Morza Śródziemnego. Płaskie chleby, często pieczone na gorących kamieniach lub w prostych piecach, stanowiły podstawę diety wielu ludów. Na tych prostych plackach lądowały różne dostępne składniki warzywa, zioła, a czasem nawet mięso. Ta uniwersalna koncepcja jedzenia na płaskim cieście była powszechna na długo przed tym, zanim na świecie pojawiła się włoska pizza.

Przełomowym momentem w historii pizzy, który nadał jej dzisiejszy kształt, było pojawienie się pomidorów. Sprowadzone do Europy z Ameryki w XVI wieku, początkowo budziły nieufność i były traktowane raczej jako roślina ozdobna. Dopiero w XVIII wieku, szczególnie w biednym, portowym Neapolu, pomidory zaczęto na szerszą skalę wykorzystywać w kuchni. Stały się one kluczowym składnikiem, nadającym pizzy charakterystyczny smak i kolor.

To właśnie Neapol, dynamiczne miasto o bogatej historii i burzliwym życiu społecznym, stał się kolebką współczesnej pizzy. Położenie nad morzem, duża populacja i potrzeba szybkiego, taniego posiłku stworzyły idealne warunki do rozwoju tej potrawy.

Kilka czynników sprawiło, że Neapol stał się idealnym miejscem dla narodzin pizzy:

• Bieda i potrzeba taniego jedzenia: W XVIII wieku Neapol był miastem zmagającym się z problemami społecznymi, a pizza stała się ratunkiem dla najuboższych mieszkańców, dostarczając im sycący i tani posiłek.
• Portowy charakter miasta: Dostęp do świeżych składników z morza i lądu, a także napływ różnych kultur, sprzyjały kulinarnym innowacjom.
• Tradycja wypieku chleba: Neapol miał długą tradycję wypieku chleba, co stanowiło naturalną bazę do dalszych eksperymentów.

W XVIII wieku pizza była przede wszystkim jedzeniem dla ludu. Sprzedawana na ulicznych straganach, stanowiła szybki i łatwo dostępny posiłek dla robotników, marynarzy i biedoty. Proste składniki, takie jak sos pomidorowy, czosnek, oregano czy oliwa, czyniły ją ekonomicznym wyborem, który jednocześnie zaspokajał głód i dostarczał energii.

Świadectwem bogatej historii pizzy w Neapolu jest "Antica Pizzeria Port'Alba". Założona w 1738 roku jako stoisko dla handlarzy ulicznych, a od 1830 roku działająca jako pełnoprawna restauracja, jest uznawana za najstarszą pizzerię na świecie. To miejsce, gdzie można poczuć ducha dawnego Neapolu i skosztować pizzy przygotowanej według tradycyjnych receptur.

Rok 1889 zapisał się złotymi zgłoskami w historii pizzy. Był to moment, który na zawsze połączył tę prostą potrawę z włoską monarchią i nadał jej nowy wymiar symboliczny.

Kluczową postacią tego wydarzenia był Raffaele Esposito, utalentowany pizzaiolo z Neapolu. Prowadził on jedną z lokalnych pizzerii i cieszył się uznaniem za swoje kulinarne umiejętności. Jego nazwisko miało wkrótce stać się synonimem jednej z najsłynniejszych pizz na świecie.

W 1889 roku, podczas wizyty króla Umberto I i królowej Małgorzaty Sabaudzkiej w Neapolu, postanowiono uczcić ich pobyt specjalnym kulinarnym wydarzeniem. Królowa, znudzona wykwintną kuchnią francuską, wyraziła chęć spróbowania lokalnej specjalności pizzy. Raffaele Esposito otrzymał zadanie przygotowania dla niej kilku wariantów.

Spośród kilku przygotowanych pizz, królowa Małgorzata najbardziej zachwyciła się tą, która swoim wyglądem przypominała barwy włoskiej flagi: czerwony sos pomidorowy, biała mozzarella i zielona bazylia. Na cześć królowej, Esposito nazwał tę kompozycję "Pizza Margherita". To właśnie ten hołd dla monarchini sprawił, że pizza Margherita stała się nie tylko królewskim przysmakiem, ale także kulinarnym symbolem jedności Włoch.

Chociaż pizza Margherita jest bez wątpienia najsłynniejszą włoską pizzą, to bogactwo klasycznych włoskich wariantów jest znacznie szersze. Każdy region, a nawet każda pizzeria, może poszczycić się swoimi unikalnymi kreacjami.

Jednym z najbardziej znanych i najstarszych przykładów jest Pizza Marinara. Jej prostota jest wręcz ikoniczna składa się jedynie z sosu pomidorowego, czosnku, oregano i oliwy z oliwek. Co ciekawe, w przeciwieństwie do Margherity, Marinara nie zawiera sera, co podkreśla jej pierwotny, wiejski charakter i czyni ją jedną z najstarszych, autentycznych wersji pizzy.

Prawdziwa Pizza Neapolitańska (Pizza Napoletana) to nie tylko danie, to niemalże sztuka, chroniona przez Unię Europejską certyfikatem "Tradycyjnej Gwarantowanej Specjalności" (TSG). Aby pizza mogła nosić to miano, musi spełniać szereg rygorystycznych kryteriów:

• Ciasto: Musi być miękkie, elastyczne, z charakterystycznymi, lekko przypalonymi bąblami na brzegu (tzw. cornicione).
• Składniki: Używa się tylko najwyższej jakości, tradycyjnych składników, takich jak pomidory San Marzano, mozzarella di bufala Campana lub Fior di Latte.
• Wypiek: Pizza jest wypiekana w bardzo wysokiej temperaturze (około 485°C) przez zaledwie 60-90 sekund w piecu opalanym drewnem.

Istnieją znaczące różnice między pizzą neapolitańską a rzymską, które wynikają z odmiennych tradycji i preferencji kulinarnych:

Droga pizzy od neapolitańskiego specjału dla ubogich do globalnego fenomenu kulinarny jest fascynująca. Jak to się stało, że danie to podbiło serca (i żołądki) ludzi na całym świecie?

Kluczową rolę w globalnej ekspansji pizzy odegrali włoscy imigranci. Pod koniec XIX i na początku XX wieku miliony Włochów, szukając lepszego życia, wyemigrowało, głównie do Stanów Zjednoczonych. Zabierali ze sobą swoje tradycje, kulturę i oczywiście kuchnię. Wraz z nimi do Nowego Świata trafiła pizza, początkowo serwowana głównie w skupiskach włoskich imigrantów.

Kolejnym ważnym etapem w popularyzacji pizzy była II wojna światowa. Amerykańscy żołnierze stacjonujący we Włoszech mieli okazję poznać i pokochać smak autentycznej włoskiej pizzy. Po powrocie do domu, wielu z nich szukało tego smaku, co przyczyniło się do wzrostu popularności pizzerii w USA. To właśnie w Ameryce pizza zaczęła ewoluować, tworząc nowe style i warianty, które z czasem również wracały do Europy.

W Polsce pizza pojawiła się nieco później, zyskując na popularności głównie w latach 90. XX wieku, wraz z otwarciem granic i napływem zachodnich trendów. Początkowo traktowana jako egzotyczna nowość, szybko zdobyła uznanie i stała się jednym z najchętniej wybieranych dań, zarówno w restauracjach, jak i w domowym zaciszu.

Zatem, z jakiego kraju naprawdę pochodzi pizza? Odpowiedź, choć wielowymiarowa, jednoznacznie wskazuje na Włochy.

Chociaż idea płaskich chlebów z dodatkami ma starożytne korzenie i można ją odnaleźć w wielu kulturach, to właśnie Włochy, a konkretnie Neapol, są niezaprzeczalną ojczyzną współczesnej pizzy, takiej jaką znamy i kochamy dzisiaj. To tam narodziła się Margherita, tam powstała pierwsza pizzeria, i tam kultywuje się tradycję Pizza Napoletana.

Historia pizzy to niezwykła opowieść o ewolucji. Od prostego, taniego posiłku dla ubogich mieszkańców portowego miasta, przez królewski przysmak, aż po globalną ikonę kulinarną, która łączy ludzi na całym świecie. Pizza udowadnia, że najprostsze składniki, połączone z pasją i tradycją, mogą stworzyć coś naprawdę wyjątkowego i ponadczasowego.

Przeczytaj również: Gotowy spód do pizzy: Ile piec? Temperatura, czas i triki

Odkryj historię pizzy: Co warto zapamiętać?

Dotarliśmy do końca naszej kulinarnej podróży, która pozwoliła nam odpowiedzieć na pytanie o pochodzenie pizzy. Mam nadzieję, że ta fascynująca historia, od starożytnych placków po neapolitańską ikonę, dostarczyła Wam solidnej wiedzy i rozwiała wszelkie wątpliwości.

Oto kluczowe wnioski, które warto zabrać ze sobą:

• Współczesna pizza, jaką znamy i kochamy, narodziła się w Neapolu, we Włoszech, a jej kluczowym składnikiem stał się pomidor.
• Choć Neapol jest kolebką nowoczesnej pizzy (zwłaszcza Margherity stworzonej przez Raffaele Esposito), idea płaskiego chleba z dodatkami ma znacznie starsze, starożytne korzenie.
• Najstarszą pizzerią na świecie jest "Antica Pizzeria Port'Alba" w Neapolu, a Pizza Neapolitańska jest chroniona certyfikatem TSG.
• Globalna popularność pizzy to efekt migracji Włochów i wpływu amerykańskich żołnierzy po II wojnie światowej.

Z mojego doświadczenia wynika, że zrozumienie historycznego kontekstu potrawy pozwala docenić ją jeszcze bardziej. Pizza to nie tylko jedzenie, to kawałek historii, kultury i społecznych przemian. Pamiętajcie, że za każdym kęsem kryje się opowieść, która zaczęła się wieki temu w basenie Morza Śródziemnego, a swój triumfalny marsz rozpoczęła z ulic Neapolu.

A jakie są Wasze ulubione rodzaje pizzy i czy po przeczytaniu tego artykułu spojrzycie na nią inaczej? Podzielcie się swoimi przemyśleniami i doświadczeniami w komentarzach poniżej!